Zobacz w naszej bazie

Przewodniki lokalne

Topola – wydobywanie piękna z pospolitości

2014-11-03 11:53:40 (ost. akt: 2014-11-03 11:53:25)
Topola – wydobywanie piękna z pospolitości

Autor zdjęcia: Stanisław Czachorowski

Topola nie należy do drzew pięknych ani szczególnie pożądanych. Taki chwast w mieście, bo przeszkadza alergikom. Szybko rośnie, szybko zaczyna przeszkadzać, zacieniając okna czy korzeniami wybrzuszając chodniki.

Jest ich 35 gatunków, sporo odmian i mieszańców międzygatunkowych. Ogrodnicy poszukują odmian ozdobnym, np. topola włoska, balsamiczna czy liczne mieszańce lub klony (nie jako nazwa gatunku ale forma rozmnażania). Zawadza w mieście, a i biologom przyprawia zmartwień. A wszystko przez liczne krzyżówki międzygatunkowe. No bo jak klasyfikować takie krzyżówki? Mieszańce burzą sztywne granice klasyfikacji czy innego szufladkowania.

Latające nasiona


Topola należy do rodziny Salicaceae, spokrewniona jest z wierzbami (te również tworzą liczne krzyżówki międzygatunkowe). Są to drzewa i krzewy dwupienne (czyli drzewo ma płeć żeńską lub męska a przez to inne kwiaty, w przypadku topoli nazywane kotkami). Topole są wiatropylne. Maleńkie nasiona topoli zaopatrzone są w jedwabiste włoski, w rezultacie łatwo unoszone są przez wiatr. Jest to przystosowanie do dyspersji charakterystyczne dla gatunków pionierskich. Gdy takie nasiono wyląduje na podmokłym gruncie, to zaczyna kiełkować. Topole preferują gleby żyzne i wilgotne.

Piękno jesiennego kształtu


Mają przede wszystkim znaczenie gospodarcze, bo szybko rosną. Nie każdy w tej gospodarczej pospolitości dostrzeże piękno. Ale prof. Małgorzata Chomicz, spacerując po Dobrym Mieście znalazła na chodniku duży liść. Dostrzegła w nim piękno jesiennego kształtu. Zachwyciła wielkość. I dlatego liść topoli dobromiejskiej znajdzie się na dachówce, twórczo i graficznie przetworzony. Ale wcześniej "przeniósł" się na blachę (co widać na załączonym zdjęciu). Trzeba artysty, by dostrzegł piękno w pospolitości i wydobył je, by pokazać zwykłemu zjadaczowi chleba. Spójrz pod nogi, tam też są rzeczy wartościowe i piękne, na co dzień w pośpiechu omijane.
Jesienią liść spadł z drzewa na chodnik by… trafić na dachówkę. Gadającą dachówkę. Sądząc po wielkości i kształcie liścia należy do jakiegoś mieszańca topoli czarnej (Populus nigra). Jest więc ta dobromiejska topola taka, jak my na Warmii i Mazurach - mieszańcem "wielokulturowym". Niedostrzegana w gwarnym świecie wielkomiejskich celebrytów.

Gitary i bębny


Topole wraz z wierzbami są najszybciej rosnącymi drzewami w klimacie umiarkowanym. Dlatego wykorzystywane są do produkcji energii odnawialnej z biomasy. W dzikiej przyrodzie można je spotkać w środowisku wilgotnym, w lasach nadrzecznych, głównie w lasach łęgowych oraz jako domieszkę w innych lasach liściastych. Teraz coraz liczniej pojawiają się w plantacjach, uprawianych dla potrzeb energetycznych. Topole są drzewami stosunkowo krótko żyjącymi (100-200 lat). Tylko wyjątkowo żyją dłużej. Dostarczają miękkiego drewna, używanego do produkcji celulozy, papieru, zapałek, lecz także korpusów gitar elektrycznych i bębnów. No, wreszcie coś artystycznego.

Paniom dziękujemy


Jako drzewa ozdobne sadzone są w miastach – ale głównie te nieowocujące, czyli męskie (żeby nie "pyliły" nasionami). Ciekawe, co na to feministki? Ale sadzone są jako wstęp do właściwego drzewostanu w parku i przy drogach. By szybko wypełniły pustkę, a potem są zastępowane innymi, bardziej szlachetnymi gatunkami drzew. Topola zrobiła swoje i może odejść... Jak już wspomniałem, topole tworzą liczne mieszańce i klony (organizmy powstałe w wyniki klonowania lub rozmnażania bezpłciowego, są wiernymi kopiami genetycznymi).
Stanisław Czachorowski
Autor jest biologiem, entomologiem i hydrobiologiem, doktorem habilitowanym, profesorem na Wydziale Biologii i Biotechnologii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie


Komentarze (0) pokaż wszystkie komentarze w serwisie

Dodaj komentarz Odśwież

Dodawaj komentarze jako zarejestrowany użytkownik - zaloguj się lub wejdź przez FB

Zobacz również