Jest to najbardziej pospolity motyl Polski. Jego długość ciała sięga do 3,5 cm długości, a rozpiętość skrzydeł waha się od 50 do 55 cm.
Skrzydła rusałki są brązowo-czerwone. Charakterystyczne są na końcach jego skrzydeł plamki, które wyglądają jak oczy. Pełnią one funkcję obronną - drapieżnikowi ma się wydawać, że zamiast motylka czai się raczej groźny przeciwnik.
W ciągu jednego roku mogą pojawić się dwa pokolenia, a na obszarach o klimacie trudniejszym, jedno. Na zimę pawiki chowają się w jaskiniach, szczelinach w skałach, norach ssaków.
Okres godowy jest wiosną, drugi raz latem.
Samica składa jaja na liściach pokrzyw, po spodniej stronie. Po 2-3 tygodniach wylęgają się gąsienice koloru zielonkawobiałego, długości zaledwie 2-3mm, o czarnej, błyszczącej głowie. Natychmiast zaczynają się pożywiać, a po kilku dniach linieją, a białym oprzędem wspólnie przykrywają liść pokrzywy.
Dorosłe gąsienice na grzbiecie wykształciły kolce, a ich ciało jest całe w białe kropki. po 3-4 tygodniach od wylęgu schodzą z pokrzywy i zaczynają szukać schronienia, gdzie tworzą nieduże oprzędy i zaczynają się przepoczwarzać. Po 1-2 dniach na jej grzbiecie pęka skórka a poczwarka wysuwa się ze środka. Wykonuje skórcze ciała, dzięki czemu oskórek zsuwa się do tyłu. Następnie poczwarka musi wyjąć oskórek, który zakończony jest haczykiem i zaczepić go kolcem o oprzęd. Potem wygina sie tak długo, aż pozbędzie się oskórka. Potem, przez 14 dni pozostaje nieruchoma i wtedy zachodzą w jej ciele zmiany, przeobraża się w postać dorosłą. Kiedy to już nastąpi motyl wyślizguje się z dolnej części oskórka i rozpościera skrzydła, popmując do nich hemolimfę.

Azja, Europa. Zamieszkuje skraje lasów, polany, ogrody.