Jemioła pospolita, jemioła biała, strzęśla

Królestwo
roślin
Podkrólestwo
naczyniowe
Gromada
nasienne
Podkrólestwo
okrytonasienne
Rząd
sandałowce
Rodzina
sandałowcowate
Rodzaj
jemioła
Gatunek
jemioła pospolita

Roślina: Jemioła pospolita, jemioła biała, strzęśla

Kategoria
Rośliny > Drzewa i krzewy
Nazwa łacińska
Viscum album L.
Sposób odżywiania
parasites
Przeciętna długość życia
30 - 40 lat
– gatunek rośliny z rodziny sandałowcowatych (Santalaceae; czasem zaliczana do rodziny (lub podrodziny) jemiołowatych). Występuje na terenie niemal całej Europy oraz w południowej i zachodniej Azji. W Polsce gatunek często spotykany. Jest to roślina półpasożytnicza, sama syntetyzuje substancje odżywcze, podczas gdy wodę i sole mineralne pobiera od drzewa-żywiciela. Potrzeby jemioły są znikome wobec możliwości gospodarza i z reguły jemioły nie czynią mu krzywdy. Wyjątkiem mogą być drzewa masowo porażone jemiołą i dodatkowo osłabione (np. drzewa rosnące w warunkach suszy miejskiej). Jemioła jest rośliną leczniczą. Odgrywała też ważną rolę w dawnych wierzeniach i obyczajach, rolę taką w niektórych krajach zachowała także współcześnie.
Jemioła to krzewinka zimozielona, o kształcie kulistym, osiągająca 1 m średnicy.
Łodyga zielona, niekorkowaciejąca, rozgałęziająca się pseudodychotomicznie (nibywidlasto).
Korzenie to rozbudowany system ssawek rozrastający się w gałęziach drzewa, który dostarcza roślinie wody i soli mineralnych. System ssawek składa się ze ssawek biegnących między korą i drewnem oraz odgałęzień wtórnych wrastających w drewno.
Liście grube i skórzaste, szerokolancetowate, tępo zakończone, nakrzyżległe. Zrośnięte nasadą po 2. Przez większą część roku intensywnie zielone, zimą przybierają odcień oliwkowy (są zimotrwałe).
Jemioła to roślina dwupienna z jednopłciowymi kwiatami, niezdolna do samozapylenia. W strukturze płci stwierdzono dominację osobników żeńskich nad męskimi. Kwiaty są żółtawe i niewielkie (2–3 mm średnicy), zebrane w grupy usytuowane w rozwidleniach gałązek. Okwiat niezróżnicowany. Kwiaty mają miłą woń i wydzielają duże ilości nektaru. Pyłek przenoszą owady.
Owoce białe (u niektórych podgatunków żółtawe), okrągłe (u niektórych podgatunków jajowate) nibyjagody z niewielkimi owocami właściwymi ("nasionami") w środku, w grupach po 2–6. Każde "nasiono" zawiera od 1 do 3 zarodków (poliemrionia). "Owoce" utrzymują się na gałązkach przez całą zimę.
Jemioła kwitnie od lutego do kwietnia. "Owoce" dojrzewają późną jesienią i wczesną zimą. Stanowią pożywienie ptaków, które przyczyniają się do rozprzestrzeniania rośliny (ornitochoria). Przy czym tylko jemiołuszki i paszkoty połykają całe "owoce" umożliwiając rozprzestrzenianie roślin na większe odległości. Pozostałe ptaki skubią "owoce", które za sprawą kleistego miąższu łatwo przywierają do gałęzi drzewa. Nasiona kiełkują w maju. Młode rośliny początkowo przywierają do drzewa-gospodarza za pomocą ssawek, z czasem wytwarzają korzenie. Co roku przyrasta kolejne rozwidlenie i po ich liczbie można łatwo ustalić wiek rośliny.
Wyciąg z pędów i liści stosuje się pomocniczo w leczeniu choroby nadciśnieniowej, ponieważ obniża ciśnienie tętnicze krwi, działając bezpośrednio na serce. Stosowany przy podwyższonym ciśnieniu krwi lub jego zmianach pod wpływem bodźców psychicznych, w okresie pokwitania, pomocniczo przy miażdżycy. Z jemioły przemysł farmaceutyczny produkuje preparaty 'Cardiosan", "Neocardina", "Sklerosan".
Jemiole przypisuje się "czarodziejskie" właściwości. Często podczas świąt Bożego Narodzenia i w Nowy Rok gałązki jemioły wieszane są w domach przy suficie lub nad drzwiami, co ma przynieść domowi i jego mieszkańcom szczęście w nadchodzącym roku. Zwyczaj ten narodził się w krajach nordyckich, gdzie jemioła zawieszona nad wejściem do domostwa promieniować miała na cały dom zgodą, miłością i szczęściem odpędzając uroki i demony.

Obszar występowania

Jemioła rośnie na drzewach pobierając substancje odżywcze od żywiciela. Wykazuje wyraźne zróżnicowanie jeśli chodzi o preferencje drzewa-gospodarza, przy czym istotne różnice pod tym względem wykazują poszczególne podgatunki. W Polsce stwierdzona została na ok. 200 taksonach drzew. Zasiedla drzewa, które ukończyły co najmniej 20 lat. Wykazuje także preferencje wobec drzew rosnących na glebach zasobnych w węglan wapnia.

Informacje na temat ochrony

W Polsce chronione są tylko osobniki występujące w granicach różnych obszarów chronionych. Poza tym bywają niszczone z powodu posądzania o uśmiercanie drzew lub zaleca się usuwanie porażonych jemiołą gałęzi (np. w celu dokarmiania zwierzyny).

Zdjęcie: Maria Olszowska

Jemioła pospolita, jemioła biała, strzęśla - zdjęcia

Zobacz również