Gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych. Nazwy ludowe: czarcie żebro, pietra ziele, carskie ziele.
Łodyga wzniesiona, prosta, pusta w środku, gruba. Ma wysokość 0,5–1,5 m (1,8) i jest z rzadka owłosiona. Nie posiada kolców, jest pojedyncza i tylko górą rozgałęzia się.
Liście skrętoległe, wyrastają równomiernie i dość rzadko na całej wysokości łodygi. Wszystkie liście są z rzadka owłosione.
Kwiaty zebrane w średniej wielkości, walcowato-jajowate koszyczki, które w liczbie kilku wyrastają na krótkich szypułkach na szczycie łodygi. Otoczone są liśćmi (podsadkami) o żółtozielonym kolorze. Okrywa koszyczka ma łuski z krótkimi kolcami, zasnute pajęczynowato. Wszystkie kwiaty rurkowate, żółtego koloru (rzadko zdarzają się purpurowoczerwone).
Owoce to szarożółte, podłużne i słabo kanciaste niełupki o długości 4–4,5 mm z pierzastym, białym puchem kielichowym o długości 12–17 mm.
Korzenie nieliczne, nitkowate w wiązkach wyrastające z grubego, walcowatego, poziomo rosnącego kłącza.
Roślina miododajna, zapylana przez motyle lub błonkówki. Kwitnie od lipca do września (rzadziej do października). Nasiona rozsiewane są przez wiatr, kiełkują słabo.
Tworzy mieszańce z ostrożeniem krótkołodygowym, o. błotnym, o. lancetowatym, o. lepkim, o. łąkowym, o. pannońskim, o. polnym, o. siwym.
Znajduje zastosowanie jako roślina lecznicza. Ziele ostrożnia warzywnego – Herba Cirsii oleracei zawiera flawonoidy, inulinę, garbniki. W lecznictwie ludowym stosowany jako środek przeciwgośćcowy, moczopędny, przeciwzapalny, także do kąpieli i pielęgnacji włosów.
Kłącza i młode rośliny są jadalne (stąd nazwa rośliny). W suchej masie zawiera dużo białka, wapnia, potasu, magnezu. Roślina uprawiana jako warzywna w Japonii i Indiach. Spożywana była także na Syberii.
Na intensywnie użytkowanych łąkach, a zwłaszcza pastwiskach – zanika. Na paszę nadają się tylko rośliny młode, później grube łodygi twardnieją. Młode rośliny wzmacniają system trawienny zwierząt. Konie żywione sieczką z ostrożnia nabierają gładkiej i lśniącej sierści.

Występuje w Azji i w Europie (z wyjątkiem rejonu Morza Śródziemnego). W Polsce gatunek rodzimy, pospolity na całym niżu i w niższych położeniach górskich (do regla dolnego).
Lubi wilgotne łąki i zarośla, aluwia, brzegi rowów. Odpowiadają mu gleby żyzne i wilgotne. Wymaga zasilania w wodę ruchliwą, z zastoisk ustępuje. Dobrze znosi duże zmiany wilgotności gleby. Unika gleb kwaśnych, ubogich w węglan wapnia. Na łąkach wapiennych może pojawić się masowo.