Ptak wielkości gołębia, mniejszy niż jakikolwiek gatunek z rodzaju Corvus, do którego kawka była do niedawna zaliczana. Rozróżnia się cztery podgatunki: C. monedula monedula, C. monedula spermologus, C. monedula soemmerringii, C. monedula cirtensis.
Obie płci ubarwione jednakowo. C. monedula monedula – upierzenie czarne, a boki szyi, głowy i karku łupkowoszare. Na głowie czarna "czapka". Tęczówki jasnobłękitne, widoczne z daleka, tworzące silny kontrast z ciemnym upierzeniem. C. monedula soemmerringii w odróżnieniu od poprzedniego ma na bokach szyi białe plamy, a szara barwa na głowie jaśniejsza. Młode ptaki głowę mają ciemniejszą – im starszy jest osobnik tym wyraźniej widać jaśniejsze boki głowy.
Jest ptakiem towarzyskim, zazwyczaj tworzy niewielkie stada. Zimą łączą się one w większe, bardzo często z gawronami. Mimo to cały rok zachowują więź partnerską i w lecącym stadzie łatwo można wyróżnić pary trzymające się blisko siebie.
W stadach kawek panuje ścisła hierarchia. Dotyczy ona również łączenia się tych ptaków w pary. Samiec mający np. numer 10 w hierarchii stada kojarzy się z partnerką również zajmującą miejsce dziesiąte. W przypadku zmiany kolejności hierarchicznej kawek w strukturze stada zmianie ulegają również związki kawek. Przykładowo, jeżeli jeden z partnerów awansuje w stadzie, zawiera nowy związek z kawką, która poprzednio w strukturze stada znajdowała się od niego o jedną pozycję wyżej.
Wymiary średnie: długość ciała: 33–35 cm, rozpiętość skrzydeł: 67 cm, masa ciała: ok. 230–240 g.
Gnieździ się w koloniach, z reguły dość wysoko. Gniazdo umieszczone w szczelinie muru czy skały, w głębokiej dziupli, w nieczynnym kominie, na poddaszu wieży lub kościoła. Korzysta także ze skrzynek lęgowych.
Pod koniec kwietnia lub na początku maja składa 4–6 jaj o tle sinozielonym z niebieskim odcieniem, o średnich wymiarach 35x25 mm.
Wysiadywanie trwa przeważnie 17–19 dni od złożenia pierwszego jaja. Pisklęta osiągają samodzielność po ok. 30 dniach, lecz na noc wracają jeszcze do gniazda.
Pożywienie to głównie dżdżownice, pędraki, gryzonie, odpadki. W okresie lęgów bywa szkodliwa, wybierając jaja lub pisklęta drobnych ptaków śpiewających. Regularnie korzysta z pojnika i wodę często nosi dla młodych.

Zamieszkuje w zależności od podgatunku:
C. monedula monedula – Półwysep Skandynawski, południowa Finlandia, Dania, Europa Środkowa na wschód od Łaby oraz północne Bałkany.
C. monedula spermologus – Europa Zachodnia od Łaby na zachód, Półwysep Apeniński i Półwysep Iberyjski po Słowenię na wschodzie oraz Wyspy Brytyjskie i Maghreb
C. monedula soemmerringii – Europa Wschodnia i południowe Bałkany oraz zachodnia Azja po Kaszmir i Mongolię. W Polsce pojawia się zimą.
C. monedula cirtensis – Tunezja i północno-wschodnia Algieria.
W Polsce średnio liczny ptak lęgowy niżu.
Zamieszkuje głównie parki i miasta, czasem również ruiny, skały i obrzeża drzewostanów.

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ochroną gatunkową ścisłą, nie wolno także niszczyć gniazd (nawet tych zalożonych w kominach, stąd zaleca się już podczas budowy domu zabezpieczać komniny siatką z nierdzewnego drutu.