Mimo podtopień drzewa w miastach będą usychać

Odwołać by się można do przypowieści o siedmiu latach tłustych i siedmiu chudych. Jeśli nie gromadzimy wody w czasie jej "nadmiaru" to w czasie suchym jej zabraknie. Oczywiście odnosić to należy do większej skali krajobrazu czy regionu. Jeśli woda zbyt szybko spływa po ulewnych deszczach, to po pierwsze szybko tworzy się fala powodziowa, a po drugie potem brakuje wody... Bo ona już w Bałtyku, a nie w glebie, tym samym nie jest dostępna dla roślin. Dlaczego woda zbyt szybko "ucieka" do rzek i Bałtyku? Zbyt duże wylesienia i zbyt dużo nieprzepuszczalnego dla deszczówki asfaltu i betonu. To ostatnie głównie w miastach.

Jak zatrzymać wodę?

Jednym ze sposobów zapobiegania zbyt szybkiej ucieczce wody jest mała retencja. Nasi leśnicy już kilkakrotnie dostawali nawet międzynarodowe nagrody za znakomity program małej retencji, czyli zatrzymywania wody w krajobrazie (przydałyby się analogiczne projekty w samym Olsztynie). Im dłużej woda zostaje w krajobrazie, tym w większym stoniu dostępna jest dla roślin latem, ale także przesiąka głębiej, dzięki czemu odnawiane są podziemne zosoby wody pitnej. To z myślą także o przyszłych pokoleniach. Zasoby wody głębinowej, z której korzystamy, też mogą się "zużyć".
Ale wróćmy do miasta. Jeśli jest zbyt dużo wyasfaltowanej i wybetonowanej powierzchni, to woda nie mogąc wsiąkać spływa ulicami. Przy ulewnych deszczach kanały burzowe nie są w stanie szybko odprowadzić nadmiaru wody. Może dochodzić do lokalnych podtopień. A jak woda odpłynie, to zbyt mało zostaje jej w glebie. Gdy przychodzi kilka tygodni bezdeszczowych usychają trawniki i drzewa. Trzeba je podlewać, a jest to kosztowne.

Miejskie betonplace

Przykładem złego rozwiązania jest Plac Konsulatu w Olsztynie (na zdjęciu powyżej). Nie dość, że prawie cały wyłożony kostką granitową, to jeszcze niewielkie fragmenty odsłoniętej (przesiąkalnej!) gleby przy drzewach są odgrodzone murkiem! Na placu może być wody po kostki, a i tak nie będzie wsiąkała. Ta niewielka przestrzeń odsłoniętej gleby jest niewystarczająca do uzupełnienia wody w glebie, a z beton-placu nie spłynie, bo skutecznie odgradza wysoki murek. Żeby drzewa nie uschły, trzeba będzie je systematycznie podlewać. Darmową wodę z nieba skutecznie odprowadzmy do Łyny, a podlewać będziemy wodą wodociągową z ujęć głębinowych... Do tego koszty paliwa, bo wodę trzeba przywieźć...
W przypadku Placu Konsulatu widać brak empatii w projektowaniu. Brak nie tylko przyrodniczej i ekonomicznej wyobraźni. Miejski plac, pośród murowanych domów, z kamiennym chodnikiem to latem piekarnik. Przydałaby się jakaś mała "woda", aby łagodzić upały i nawilżać powietrze - to z myślą o ludziach. Co prawda po protestach dostawiono ławeczki (po projektant zapomniał?, że na skwerze można siedzieć, a nie tylko stać na baczność), ale mikroklimatu nie da się w ten sposób poprawić. A drzewa będę usychały.... Wtedy być może powołane zostanę eksperckie komisje do zbadania przyczyny itd., tak jak w przypadku pięknego, zabytkowego klonu, rosnącego przed stojącym nieopodal budynkiem ZUS. Mnóstwo kosztownych działań, a wszystko przez brak wyobraźni i poprawnego odczytania nie tylko funkcji architektonicznych, ale i potrzeb mieszkańców.

Nie wszystko źle

Na zdjęciu obok przykład dobrych rozwiązań z Olsztyna. Parking zrobiony z ażurowych płyt betonowych. Wystarczająco twardo na postawienie samochodu, a jednoczesnie woda może wsiąkać w grunt. To dobra ochrona przed negatywnymi skutkami ulewnych deszczy, a jednoczesnie magazynowanie wody w glebie. Umożliwia nie tylko wegetację roślin, w tym drzew, ale i odnawianie wód głębinowych.

Stanisław Czachorowski
Autor jest biologiem, ekologiem, nauczycielem akademickim w Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie i miłośnikiem filozofii przyrody