Jedną z najbardziej urokliwych miejscowości na Wysoczyźnie Elbląskiej jest Huta Żuławska. Ta mała wieś pomiędzy Milejewem a Pogrodziem ma już ponad siedemsetletnią historię. Została założona na początku XIV w. przez elbląskiego komtura Kondrada von Lichtenhaina w miejscu poprzedniej osady Prusów.
Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne turystycznie wzgórza między Elblągiem a Tolkmickiem, dlatego poświęcamy im cykl „Poznaj Wysoczyznę Elbląską od A do Z!”, który specjalnie dla naszych Czytelników tworzy zespół Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej.
H jak Huta Żuławska
Jedną z najbardziej urokliwych miejscowości na Wysoczyźnie Elbląskiej jest Huta Żuławska. Ta mała wieś pomiędzy Milejewem a Pogrodziem ma już ponad siedemsetletnią historię. Została założona na początku XIV w. przez elbląskiego komtura Kondrada von Lichtenhaina w miejscu poprzedniej osady Prusów. Odbiorcą przywileju komtura elbląskiego był Jan Wolgast, który otrzymał sołectwo oraz 5 włók ziemi dla siebie i 30 kolejnych, które miał obsadzić osadnikami. Początkowo nosiła nazwę Schönbuche, ale w XVII w. nazywano już ją Huta (Hütte) lub Hetta. Z kolei w okresie III Rzeszy nosiła nazwę Baumgart. Ostatecznie w 1953 roku została Hutą Żuławską. Po zakończeniu wojny trzynastoletniej Huta Żuławska została włączona do starostwa tolkmickiego. Podczas wojen szwedzkich wieś doznała grabieży i zniszczeń. W 1664 roku zamieszkiwało ją tylko dwóch zagrodników, a jedynym czynnym obiektem była karczma należąca wtedy do Hansa Spelmana.
Fot. Karolina Galińska
Ten dom podcieniowy zbudowano w końcu XVIII w. w układzie holenderskim (dom połączony z zabudowaniami gospodarczymi)
Ten dom podcieniowy zbudowano w końcu XVIII w. w układzie holenderskim (dom połączony z zabudowaniami gospodarczymi)
Fot. Zygmunt Gawron
Przed 1945 rokiem właścicielem tego domu podcieniowego był gospodarz Ferdynand Stobbe gospodarujący na 32 ha ziemi
Przed 1945 rokiem właścicielem tego domu podcieniowego był gospodarz Ferdynand Stobbe gospodarujący na 32 ha ziemi
H jak Huta Żuławska
Jedną z najbardziej urokliwych miejscowości na Wysoczyźnie Elbląskiej jest Huta Żuławska. Ta mała wieś pomiędzy Milejewem a Pogrodziem ma już ponad siedemsetletnią historię. Została założona na początku XIV w. przez elbląskiego komtura Kondrada von Lichtenhaina w miejscu poprzedniej osady Prusów. Odbiorcą przywileju komtura elbląskiego był Jan Wolgast, który otrzymał sołectwo oraz 5 włók ziemi dla siebie i 30 kolejnych, które miał obsadzić osadnikami. Początkowo nosiła nazwę Schönbuche, ale w XVII w. nazywano już ją Huta (Hütte) lub Hetta. Z kolei w okresie III Rzeszy nosiła nazwę Baumgart. Ostatecznie w 1953 roku została Hutą Żuławską. Po zakończeniu wojny trzynastoletniej Huta Żuławska została włączona do starostwa tolkmickiego. Podczas wojen szwedzkich wieś doznała grabieży i zniszczeń. W 1664 roku zamieszkiwało ją tylko dwóch zagrodników, a jedynym czynnym obiektem była karczma należąca wtedy do Hansa Spelmana.
Chłopi nie chcieli płacić na utrzymanie szkoły
Pod koniec XVIII w. pojawiła się pierwsza wzmianka o szkole funkcjonującej we wsi (dokładnie w 1798 roku przy okazji generalnej wizytacji z parafii w Pogrodziu). Jak możemy przeczytać na stronie internetowej www.historia-wyzynaelblaska.pl, jednym z pierwszych nauczycieli był Andrzej Konegen, któremu rząd pruski wypłacał pensję 60 talarów rocznie, dodatkowo miał ogród i bezpłatną paszę dla krowy. Miejscowi chłopi nie chcieli ponosić kosztów utrzymania szkoły i została ona zamknięta. W 1821 roku wzniesiono nowy budynek szkolny (klasa w pokrytej strzechą chałupie z izbą mieszkalną i stodołą). W 1859 roku do szkoły uczęszczało 118 uczniów w tym dzieci z pobliskiego Przybyłowa, Zajączkowa i Rychnów. W 1870 roku budynek szkolny został przebudowany.
Pod koniec XVIII w. pojawiła się pierwsza wzmianka o szkole funkcjonującej we wsi (dokładnie w 1798 roku przy okazji generalnej wizytacji z parafii w Pogrodziu). Jak możemy przeczytać na stronie internetowej www.historia-wyzynaelblaska.pl, jednym z pierwszych nauczycieli był Andrzej Konegen, któremu rząd pruski wypłacał pensję 60 talarów rocznie, dodatkowo miał ogród i bezpłatną paszę dla krowy. Miejscowi chłopi nie chcieli ponosić kosztów utrzymania szkoły i została ona zamknięta. W 1821 roku wzniesiono nowy budynek szkolny (klasa w pokrytej strzechą chałupie z izbą mieszkalną i stodołą). W 1859 roku do szkoły uczęszczało 118 uczniów w tym dzieci z pobliskiego Przybyłowa, Zajączkowa i Rychnów. W 1870 roku budynek szkolny został przebudowany.
Skromni świadkowie historii
W tradycyjnej zabudowie wsi wyróżniały się domy podcieniowe. Na początku lat 60. XX w. było ich cztery. Częste było łączenie domu podcieniowego w jednym ciągu z częścią gospodarczą np. ze stajnią lub stodołą. Całość pokrywano jedną strzechą. Aktualnie w Hucie Żuławskiej znajdują się dwa domy podcieniowe (wpisane do rejestru zabytków), których wyróżnikiem jest skromność architektury oraz ograniczenie ozdobnych detali architektonicznych co po części było charakterystyczne dla domów podcieniowych z terenu Wysoczyzny Elbląskiej.
Kamil Zimnicki, Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej
W tradycyjnej zabudowie wsi wyróżniały się domy podcieniowe. Na początku lat 60. XX w. było ich cztery. Częste było łączenie domu podcieniowego w jednym ciągu z częścią gospodarczą np. ze stajnią lub stodołą. Całość pokrywano jedną strzechą. Aktualnie w Hucie Żuławskiej znajdują się dwa domy podcieniowe (wpisane do rejestru zabytków), których wyróżnikiem jest skromność architektury oraz ograniczenie ozdobnych detali architektonicznych co po części było charakterystyczne dla domów podcieniowych z terenu Wysoczyzny Elbląskiej.
Kamil Zimnicki, Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej
WYSOCZYZNA ELBLĄSKA OD A DO Z:
Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: A jak Abegg 
Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne...
Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne...Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: B jak bielik 
Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne...
Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne...Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: C jak cesarz 
Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne...
Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne...Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: D jak dzięcioł 
Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne...
Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne...Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: E jak Elbląskie Towarzystwo Starożytności 
Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne...
Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne...Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: F jak flora wiosenna 
Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne...
Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne...Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: G jak głazy narzutowe 
Charakterystycznym elementem krajobrazu Wysoczyzny Elbląskiej są liczne wąwozy i jary. W wyniku intensywnie zachodzących procesów erozyjnych w zboczach...
Charakterystycznym elementem krajobrazu Wysoczyzny Elbląskiej są liczne wąwozy i jary. W wyniku intensywnie zachodzących procesów erozyjnych w zboczach...Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: H jak Hoggo 
Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne...
Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne...Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: I jak irys, czyli kosaciec 
Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne...
Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne...Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: J jak jeleń sika 
Na Wysoczyźnie Elbląskiej jesień jest szczególnie piękna. Rosną tu głównie lasy liściaste, które jesienią stanowią malownicze tło rozległych, nadmorskich...
Na Wysoczyźnie Elbląskiej jesień jest szczególnie piękna. Rosną tu głównie lasy liściaste, które jesienią stanowią malownicze tło rozległych, nadmorskich...Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: K jak kruszczyki 
Wszyscy znają piękne, egzotyczne storczyki rosnące w doniczkach i kupowane w kwiaciarniach. Warto jednak wiedzieć, że w Polsce również rosną dzikie storczyki,...
Wszyscy znają piękne, egzotyczne storczyki rosnące w doniczkach i kupowane w kwiaciarniach. Warto jednak wiedzieć, że w Polsce również rosną dzikie storczyki,...Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: L jak lepiężnik 
Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne...
Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne...Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: Ł jak Łęcze 
Jedną z najstarszych i zarazem najciekawszych wsi Wysoczyzny Elbląskiej jest Łęcze. Malowniczo położone między Elblągiem a Tolkmickiem od wieków pobudza...
Jedną z najstarszych i zarazem najciekawszych wsi Wysoczyzny Elbląskiej jest Łęcze. Malowniczo położone między Elblągiem a Tolkmickiem od wieków pobudza...Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: M jak miodunka 
Wiosną (od marca do maja) w lasach i zaroślach Wysoczyzny Elbląskiej można napotkać kwitnącą roślinę o sercowatojajowatych liściach (przypominających kształtem...
Wiosną (od marca do maja) w lasach i zaroślach Wysoczyzny Elbląskiej można napotkać kwitnącą roślinę o sercowatojajowatych liściach (przypominających kształtem...Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: N jak Natura 2000 
Natura 2000 to program tworzący sieć obszarów objętych ochroną przyrody na terenie Unii Europejskiej. Jego celem jest zachowanie określonych typów siedlisk...
Natura 2000 to program tworzący sieć obszarów objętych ochroną przyrody na terenie Unii Europejskiej. Jego celem jest zachowanie określonych typów siedlisk...Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: O jak orzesznica 
Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. W kolejnej części cyklu, który specjalnie dla naszych Czytelników...
Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. W kolejnej części cyklu, który specjalnie dla naszych Czytelników...Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: P jak pomniki przyrody 
„Drzewa moje ojczyste! Jeśli niebo zdarzy, bym wrócił was oglądać, przyjaciele starzy, czyli was znajdę jeszcze?” – pisał Adam Mickiewicz. Tym razem Wysoczyzna...
„Drzewa moje ojczyste! Jeśli niebo zdarzy, bym wrócił was oglądać, przyjaciele starzy, czyli was znajdę jeszcze?” – pisał Adam Mickiewicz. Tym razem Wysoczyzna...Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: R jak rezerwat przyrody 
Rezerwaty przyrody są powoływane w celu ochrony obszarów, które są zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym — ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze,...
Rezerwaty przyrody są powoływane w celu ochrony obszarów, które są zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym — ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze,...Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: S jak Szlak Kopernikowski 
Mikołaj Kopernik był związany z naszym regionem przez większość swojego owocnego życia. Pełnił liczne funkcje w służbie biskupa i kapituły warmińskiej....
Mikołaj Kopernik był związany z naszym regionem przez większość swojego owocnego życia. Pełnił liczne funkcje w służbie biskupa i kapituły warmińskiej....Zobacz także: Turystyczne ABC: Święty Kamień. To tutaj składano ofiary bogom 
Święty Kamień to głaz narzutowy zlokalizowany w wodach Zalewu Wiślanego, pomiędzy Tolkmickiem a Fromborkiem. W zależności od poziomu wody oddalony jest...
Święty Kamień to głaz narzutowy zlokalizowany w wodach Zalewu Wiślanego, pomiędzy Tolkmickiem a Fromborkiem. W zależności od poziomu wody oddalony jest...Zobacz także: Turystyczne ABC: Tojad rycerzem leśnych parowów 
Wędrowca, zabłąkanego późnym latem w głuszy mrocznych, śródleśnych jarów Wysoczyzny Elbląskiej, oczarować niespodziewanie może widok obsypanych błękitnofioletowymi...
Wędrowca, zabłąkanego późnym latem w głuszy mrocznych, śródleśnych jarów Wysoczyzny Elbląskiej, oczarować niespodziewanie może widok obsypanych błękitnofioletowymi...Zobacz także: Turystyczne ABC: Sowa mądra głowa czy świetny łowca? 
Uszatka zwyczajna Asio otus to sowa z rodziny puszczykowatych (Strigidae). Uszatka jest dość pospolita, choć nie tak jak najliczniej występująca w naszym...
Uszatka zwyczajna Asio otus to sowa z rodziny puszczykowatych (Strigidae). Uszatka jest dość pospolita, choć nie tak jak najliczniej występująca w naszym...Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: W jak Wysoczyzna Elbląska 
Za malowniczy krajobraz Wysoczyzny Elbląskiej, zwanej niekiedy Bieszczadami Północy, odpowiada ostatnie zlodowacenie północnopolskie, które trwało od 115...
Za malowniczy krajobraz Wysoczyzny Elbląskiej, zwanej niekiedy Bieszczadami Północy, odpowiada ostatnie zlodowacenie północnopolskie, które trwało od 115...Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z: Z jak zaskroniec zwyczajny 
W Polsce żyje 10 gatunków gadów, wszystkie podlegają ochronie gatunkowej ścisłej (gniewosz plamisty, zaskroniec rybołów, wąż Eskulapa, jaszczurka zielona...
W Polsce żyje 10 gatunków gadów, wszystkie podlegają ochronie gatunkowej ścisłej (gniewosz plamisty, zaskroniec rybołów, wąż Eskulapa, jaszczurka zielona...Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z 2024: A jak aster solny 
W polskiej przyrodzie można natrafić na trzy rodzime gatunki astrów objęte ścisłą ochroną gatunkową: astra gawędkę – rosnącego na suchych murawach na niżu...
W polskiej przyrodzie można natrafić na trzy rodzime gatunki astrów objęte ścisłą ochroną gatunkową: astra gawędkę – rosnącego na suchych murawach na niżu...Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z 2024: B jak Bażantarnia 
Bażantarnia to kompleks leśny, obejmujący obszar prawie 400 ha. Określana jest jako miejski park leśny, gdyż znajduje się w granicach administracyjnych...
Bażantarnia to kompleks leśny, obejmujący obszar prawie 400 ha. Określana jest jako miejski park leśny, gdyż znajduje się w granicach administracyjnych...Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z 2024: C jak centuria 
Centurie to rośliny z rodziny goryczkowatych. W Polsce można napotkać trzy gatunki centurii: pospolitą (zwyczajną), nadbrzeżną i nadobną. Na Wysoczyźnie...
Centurie to rośliny z rodziny goryczkowatych. W Polsce można napotkać trzy gatunki centurii: pospolitą (zwyczajną), nadbrzeżną i nadobną. Na Wysoczyźnie...Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z 2024: D jak domy podcieniowe 
Przemierzając wsie Wysoczyzny Elbląskiej, uwagę przykuwają budynki w odmiennym stylu, tak niepodobne do znanej nam architektury. Domy podcieniowe, bo o...
Przemierzając wsie Wysoczyzny Elbląskiej, uwagę przykuwają budynki w odmiennym stylu, tak niepodobne do znanej nam architektury. Domy podcieniowe, bo o...Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z 2024: E jak Elfrida 
W ostatnim odcinku naszego cyklu Karolina Galińska wprowadziła państwa w tematykę domów podcieniowych na Wysoczyźnie Elbląskiej. W ramach kontynuacji tematu,...
W ostatnim odcinku naszego cyklu Karolina Galińska wprowadziła państwa w tematykę domów podcieniowych na Wysoczyźnie Elbląskiej. W ramach kontynuacji tematu,...Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z 2024: F jak folwarki 
Wędrówkę po folwarkach Wysoczyzny Elbląskiej zaczniemy od Bogdańca, majątku położonego na stoku łagodnie opadającym ku Zalewowi, między Nadbrzeżem a Suchaczem....
Wędrówkę po folwarkach Wysoczyzny Elbląskiej zaczniemy od Bogdańca, majątku położonego na stoku łagodnie opadającym ku Zalewowi, między Nadbrzeżem a Suchaczem....Zobacz także: Wysoczyzna Elbląska od A do Z 2024: G jak gody wiosenne 
Zwykle jako pierwszy zwiastuje wiosnę paszkot – brązowawy, nakrapiany ptak, największy z krajowych drozdów, gustujący szczególnie w nasionach jemioły....
Zwykle jako pierwszy zwiastuje wiosnę paszkot – brązowawy, nakrapiany ptak, największy z krajowych drozdów, gustujący szczególnie w nasionach jemioły....Wysoczyznę Elbląską polecamy zwiedzać przy pomocy aplikacji Kraina Buka. To idealny przewodnik dla wszystkich aktywnych turystów, chcących poznać urokliwe miejsca i zakątki Wysoczyzny Elbląskiej. Aplikacja pokaże najciekawsze miejsca, zabytki, pomniki przyrody i inne okoliczne atrakcje do odkrycia w trakcie urlopu lub wolnego weekendu. Zeskanuj kod QR, by pobrać aplikację na swój telefon.
Trojszyk wyglądem przypomina swojego większego krewniaka mącznika młynarka (Tenebrio molitor). Osiąga... 
Ma prostą łodygę i może osiągać wysokość do 1,5 m.
Liście są w kształcie dłoni, składające się z lancetowatych... 
Stonka jest chyba najbardziej znanym szkodnikiem ziemniaków. Jest koloru żółtego, na tułowiu ma czarne... 
Kukułka to jedyny w Europie Środkowej pasożyt lęgowy. Podrzuca jaja do cudzych gniazd, jednak nie zawsze... 
Jaszczurka zwinka jest jednym z czterech gatunków jaszczurek zamieszkujących na terenie Polski.
Jej... 
Komentarze (0) pokaż wszystkie komentarze w serwisie
Dodaj komentarz Odśwież
Dodawaj komentarze jako zarejestrowany użytkownik - zaloguj się lub wejdź przez